Het is altijd een discussie: moet je nou Touretter zeggen, of iemand met Tourette? Is iemand een autist, of een persoon met autisme? Ik zie vaak tweets waarin met een opgeheven vingertje gewezen wordt op dat “ik geen ADHDer ben, maar iemand met ADHD!”. Maar hoe zit dat nou, die discussie? Wie heeft welke mening en wat is meer stigmatiserend?
Allereerst is het handig om te weten waar het nou precies over gaat. Er zijn grofweg twee opties:
- Person First Language (een persoon met Tourette, autisme, ADHD)
- Identity First Language (een Touretter, autist, ADHDer)
Person First Language
Voorstanders van Person First Language geven vaak aan dat ze eerst een persoon zijn, en niet hun aandoening. Ze zijn dus heel letterlijk ‘een persoon’, die ‘ADHD heeft’. Daarnaast geven ze aan dat ze meer zijn dan hun aandoening. Als je ADHDer zegt, worden alle andere aspecten van een persoon genegeerd. Person First Language plaatst de persoon vóór hun aandoening.
Identity First Language
Dat klinkt goed, maar voorstanders van Identity First Language geven aan dat zij als personen niet gescheiden kunnen worden van hun aandoeningen. De persoon en de aandoening horen bij elkaar; de aandoening is onderdeel van hun identiteit. Het voelt daarom niet fijn om die twee te scheiden. Het voelt bijna alsof de aandoening er niet mag zijn, alsof ADHD, Tourette en autisme alleen maar negatief zijn.
Een oordeel
Zelf ben ik voorstander van de tweede optie: Identity First Language. Ik zie Tourette en ADD als onderdelen van mij, van wie ik ben. En dus van mijn identiteit. Nog belangrijker: Tourette en ADD zijn niet alleen negatief, ze zijn ook positief. Daarmee zijn ze vooral feitelijk: ik heb Tourette, ik heb ADD, dus ik ben een Touretter en een ADDer. Daar zit geen oordeel aan.
Dat is anders bij Person First Language. Daar zit wel een oordeel aan. Let maar eens op, je zegt nooit ‘een persoon die…’ wanneer het over iets positiefs of feitelijks gaat. Je zegt een leerkracht, een student, een voorstander (zie hierboven!). En ook: een Nobelprijswinnaar. Niemand zal ooit zeggen ‘een persoon die een Nobelprijs heeft gewonnen’. Je zegt ‘een Nobelprijswinnaar’. Want dat is positief! En je bent er trots op! Je hebt een Nobelprijs gewonnen: je bent een Nobelprijswinnaar!
Je gebruikt alleen Person First Language als iets negatief is. En daarom blijf ik gewoon Touretter, ADHDer en autist gebruiken, ook in mijn e-learning modules. Ik wil ons niet bij voorbaat al negatief neerzetten. Dat voelt voor mij ontzettend stigmatiserend. Ik ben gewoon mezelf: een Touretter, ADDer, leerkracht, ervaringsdeskundige, vriendin, vrouw enzovoort…
Klik hier (ouders en leerkrachten) of hier (volwassenen) als je meer wil leren over de positieve eigenschappen die vaak voorkomen bij aandoeningen als ADHD, Tourette en autisme.
❗❗❗ Een hele belangrijke P.S.:
Respecteer de voorkeur van de persoon over wie het gaat. Je mag hier een mening over hebben (ook als je geen aandoening hebt), maar wanneer het over een ander gaat, is haar mening de enige die telt.