In de afgelopen maanden is de spanning en stress hoog opgelopen. Iedereen was bang om ziek te worden, of om toe te zien dat een geliefde ziek werd. Maar gelukkig! De regels zijn stap voor stap versoepeld en voor veel mensen (niet iedereen) kan bijna alles weer. Tijd voor ontspanning! Nou niet dus. Voor mij werd de stress alleen maar erger. Al die mensen die doen alsof er niets aan de hand is, die geen afstand houden, weer in groepen bij elkaar komen etc. Ik wordt er alleen maar méér gestrest van! Ik voel me nergens veilig, raak snel in paniek, heb overal pijn en de meest normale dingen – zoals het opendoen van de vaatwasser – worden al eng. Gelukkig ben ik er inmiddels achter wat er aan de hand is én wat eraan gedaan kan worden.
Pijn en trauma
Van mijn fysio kreeg ik een boekje: Mijn beschermende brein. Het gaat over de functie van pijn en hoe je lichaam daarop reageert. En hoe je hersenen je beschermen tegen dingen die niet goed voor je zijn, door pijn te voelen. Eigenlijk is het heel simpel: als iets wat je doet veilig is, dan voel je geen pijn. Is het onveilig? Dan voel je pijn.
Bij onveilige situaties geeft de amygdala (een onderdeel in je hersenen) stresssignalen af. Als reactie daarop komen adrenaline en cortisol vrij, twee hormonen die ervoor zorgen dat je lichaam in de ‘actie-stand’ komt. Door die stand kun je snel reageren wanneer er een onveilige situatie is. Denk maar eens aan wanneer je een drukke weg oversteekt: je oren zijn gespitst en je reageert op het kleinste signaal en de kleinste aanwijzing dat er gevaar is. Een hele nuttige ‘actie-stand’ dus! Maar, je wilt ook dat je lichaam weer rustig wordt zodra je weer veilig de weg over bent. Normaal gesproken gebeurt dat vanzelf, maar bij chronische pijn, spanning of trauma kan het zijn dat je erin blijft hangen.
Alles lijkt onveilig
Zo kan het dus zijn dat je lichaam in die ‘actie-stand’ blijft hangen. Je staat altijd op scherp en je lichaam is altijd klaar voor gevaar. Daardoor lijkt alles ook gevaarlijk of onveilig. Zelfs de kleinste dingen als het opendoen van de vaatwasser of het appen van je moeder! Als dit langer duurt worden de delen van je hersenen die normaal voor rust zorgen ook minder goed in hun taak. Je blijft dus in een cirkeltje rondgaan: meer stress, minder ontspanning, meer stress….
Dat is wat er op dit moment bij mij aan de hand is. En ik denk bij nog wel meer mensen. Toen ik dit begon te begrijpen vielen de puzzelstukjes ineens in elkaar en zag ik het nog veel meer om me heen.
Herprogrammeren
Het meest vervelende aan continu in de ‘actie-stand’ staan is nog wel dat het invloed heeft op ALLES. Als je lichaam alles op alles zet om veilig te zijn, worden andere dingen minder belangrijk. Daardoor ontstaan weer andere problemen, zoals meer pijn, jeuk, slecht slapen, aankomen in gewicht en ga zo maar door. Je lichaam staat in de overleefstand en heeft dus even geen tijd voor andere dingen.
Door weer uit die overleefstand te komen kan je weer terug naar normaal. Dat kan door goed te ontspannen, even niets moeten, jezelf niet dwingen tot dingen die niet lukken, hulp zoeken en meer. Bij mij werkt EMDR therapie nog altijd het beste (let op: dit hoeft niet meer perse met oogbewegingen!). Het zal vast ook lukken met cognitieve gedragstherapie, maar EMDR gaat een stuk sneller en dat is wel zo fijn! EMDR is eigenlijk voor trauma’s maar het werkt ook bij angsten. Zo kan je je hersenen als het ware ‘herprogrammeren’ en weer terug in de juiste stand zetten. Ik moet er nog mee beginnen, dus ik hoop dat het ook deze keer voldoet aan mijn hoge verwachtingen!
Ik ben benieuwd of jullie dit alles herkennen bij jezelf of je kinderen. Hoe ga jij hiermee om?